ทัศนธาตุและหลักการออกแบบ

     สิ่งแวดล้อม  (Environment)  หมายถึง ปรากฏการณ์ต่างๆ  หรือสรรพสิ่งทั้งหลายที่อยู่รายล้อมรอบตัวเรา ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
    1. สิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ  ป่าไม้ ภูเขา  หาดทราย  ทะเล  ดอกไม้  น้ำตก  เมฆ  เป็นต้น
     2. สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น  เช่น อาคารบ้านเรือน  ถนน ไฟฟ้า  สวนสาธารณะ  โบราณสถาน  เป้นต้น
  ซึ่งไม่ว่าจะเป็นสิ่งแวดล้อมประเภทใดก็ตาม  ถ้าพิจารณาอย่างละเอียดถี่ถ้วนจะพบว่า สิ่งแวดล้อมดังกล่าวล้วนมีทัศนธาตุปรากฏอยู่ด้วยกันทั้งสิ้น  แต่มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป  เช่น ถนนที่ทอดยาวออกไปสุดสายตาจนเห็นเป็นจุดเล็กๆ  ขอบฟ้าบริเวณชายทะเลที่เห็นกันเป็นเส้นโค้ง  สีเขียวขจีของต้นหญ้า  ผิวขรุขระของก้อนหิน  เงาของต้นไม้  เป้นต้น  ซึ่งศิลปินได้แบบอย่างมาจากธรรมชาติมาสร้างสรรค์เป็นผลงานทัศนศิลป์  โดยใช้องค์ไปกอบของทัศนธาตุนำมาออกแบบผสมผสานกันในลักษณะต่างๆ
 
    ทัศนธาตุ (Visual Elements)
    หมายถึง ส่วนประกอบของการมองเห็นซึ่งประกอบไปด้วยจุด  เส้น  รูปร่าง  รูปทรง  น้ำหนักอ่อน - แก่  พื้นที่ว่าง  พื้นผิว และสี  ในการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์แขนงใดก็ตาม  ล้วนแต่ต้องใช้องค์ประกอบต่างๆ ดังกล่าวของทัสนธาตุ นำมาออกแบบจัดวางให้ผสมผสานกันตามหลักการออกแบบด้วยกันทั้งสิ้น
   1. จุด เป็นส่วนที่เล็กที่สุดในผลงาน เป็นต้นกำเนิดของเส้น  รูปร่าง  รูปทรง  แสงเงา และพื้นผิว  ถ้านำจุดมาวางเรียงต่อกัน  และทำซ้ำๆ จะเกิดเป็นเส้น หรือถ้านำจุดมาวางรวมกลุ่มกันให้เหมาะสม  จะเกิดเป็นรูปร่าง  รูปทรง  พื้นผิว  และแสงเงาได้

    2. เส้น มีผลต่อการรับรู้และช่วยกระตุ้นให้เกิดอารมณ์และความรู้สึกต่างๆ  เส้นเป็นพื้นฐานสำคัญของการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์ทุกแขนง  โดยเฉพาะใช้ในการร่างภาพ  เพื่อถ่ายทอดสิ่งที่มองเห็นหรือสิ่งที่จินตนาการสื่ออกมาเป็นภาพ

    3. รูปร่าง  รูปทรง เกิดจากการนำเอาเส้นในลักษณะต่างๆมาประกอบให้เป็นเรื่องราว  ทั้งนี้ รูปร่างจะเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะ 2 มิติ  คือ ความกว้างและความยาว  ส่วนรูปทรงเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะเป็น 3 มิติ  คือ ความกว้าง  ความยาว และความลึก
.
   4. น้ำหนักอ่อน - แก่  จำความเข้ม - ความอ่อนของสีและแสงเงาตามที่ประสาทตารับรู้เมื่อเทียบกับน้ำหนักของสีขาว - สีดำ เมื่อใช้น้ำหนักที่ต่างกันของสีและแสงเงา  จะทำให้เกิดรูปลักษณะต่างๆ

   5.พื้นที่ว่าง   บริเวณที่เป็นความว่าง  ไม่ใช่ส่วนที่เป็นรูปทรง หรือเนื้อหา  การกำหนดพื้นที่ที่เหมาะสมจะช่วยทำให้ผลงานดูแล้วสบายตา  ไม่อึดอัด  หรืออ้างว้างโดดเดี่ยว

   6. พื้นผิว  พื้นผิวของวัตถุต่างๆ  ที่เกิดจากธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น  พื้นผิวของวัตถุที่มีคุณสมบัติแตกต่างกัน  ย่อมให้อารมณ์และความรู้สึกที่ได้จากการมองเห็นมีความแตกต่างกันออกไปด้วย

    7. สี ปรากฏการณ์ของแสงที่ตกกระทบกับวัตถุแล้วสะท้อนเข้าสู่ตาของมนุษย์  จึงทำให้มองเห็นเป็นสีต่างๆ ซึ่งสีจะปรากฏอยู่ในทุกสรรพสิ่ง  มีอิทธิพลต่ออารมณ์และความรู้สึกของมนุษย์ ทั้งยังเป็นส่วนประกอบสำคัญที่ส่งผลให้ผลงานมีความงดงามอีกด้วย


     การออกแบบ
     การออกแบบ (Design) หมายถึง การวางแผน  การกำหนดขั้นตอน  วิธีการ  การเลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ เพื่อสร้างสรรค์ผลงาน  ถ่ายทอดความคิดและจินตนาการของตนให้ออกมาเป็นผลงานที่ผู้อื่นสามารถมองเห็นรับรู้ หรือสัมผัสได้  เพื่อให้เกิดความเข้าใจต่อผลงานร่วมกัน  ซึ่งการออกแบบที่ดีจะต้องคำนึงถึงหลักการสำคัญ 3 ประการ
   1. ความเป้นเอกภาพ (Unity)  เป็นการจัดระเบียบองค์ประกอบของทัสนธาตุให้เกิดรุปทรงที่รวมกลุ่มกันไม่แตกแยกออกจากกัน

    2. ความกลมกลืน (Harmony) เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้ความรู้สึกสอดคล้อง และมีความสัมพันธ์ต่อกัน  หรือเข้ากันได้เป็นอย่างดี

   3. ความสมดุล (ฺBalance)  เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้มีความเท่ากัน  เสมอกัน  มีน้ำหนักและแรงถ่วงทั้งด้านซ้ายและด้านขวาของผลงานที่เท่ากัน
Market  Scene  (ค.ศ.1550) ผลงานของปิเอเตอร์  เอิร์ตเซ็น  (Pieter  Aertsen) ศิลปินชาวดัตช์  นอกจากเนื้อหาสาระและวัฒนธรรมที่ปรากฏอยู่ในภาพแล้ว  การออกแบบยังมีการจัดวางได้อย่างลงตัว  ทั้งความเป็นเอกภาพ  ความสมดุล และความกลมกลืน




ความคิดเห็น

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

บุคคลสำคัญในวงการนาฏศิลป์

การอนุรักษ์นาฏศิลป์ไทย

เครื่องหมาย และสัญลักษณ์ในดนตรีสากล