ทัศนธาตุและหลักการออกแบบ
สิ่งแวดล้อม (Environment) หมายถึง ปรากฏการณ์ต่างๆ หรือสรรพสิ่งทั้งหลายที่อยู่รายล้อมรอบตัวเรา ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
1. สิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ป่าไม้ ภูเขา หาดทราย ทะเล ดอกไม้ น้ำตก เมฆ เป็นต้น
2. สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น อาคารบ้านเรือน ถนน ไฟฟ้า สวนสาธารณะ โบราณสถาน เป้นต้น
ซึ่งไม่ว่าจะเป็นสิ่งแวดล้อมประเภทใดก็ตาม ถ้าพิจารณาอย่างละเอียดถี่ถ้วนจะพบว่า สิ่งแวดล้อมดังกล่าวล้วนมีทัศนธาตุปรากฏอยู่ด้วยกันทั้งสิ้น แต่มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป เช่น ถนนที่ทอดยาวออกไปสุดสายตาจนเห็นเป็นจุดเล็กๆ ขอบฟ้าบริเวณชายทะเลที่เห็นกันเป็นเส้นโค้ง สีเขียวขจีของต้นหญ้า ผิวขรุขระของก้อนหิน เงาของต้นไม้ เป้นต้น ซึ่งศิลปินได้แบบอย่างมาจากธรรมชาติมาสร้างสรรค์เป็นผลงานทัศนศิลป์ โดยใช้องค์ไปกอบของทัศนธาตุนำมาออกแบบผสมผสานกันในลักษณะต่างๆ
ทัศนธาตุ (Visual Elements)
หมายถึง ส่วนประกอบของการมองเห็นซึ่งประกอบไปด้วยจุด เส้น รูปร่าง รูปทรง น้ำหนักอ่อน - แก่ พื้นที่ว่าง พื้นผิว และสี ในการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์แขนงใดก็ตาม ล้วนแต่ต้องใช้องค์ประกอบต่างๆ ดังกล่าวของทัสนธาตุ นำมาออกแบบจัดวางให้ผสมผสานกันตามหลักการออกแบบด้วยกันทั้งสิ้น
1. จุด เป็นส่วนที่เล็กที่สุดในผลงาน เป็นต้นกำเนิดของเส้น รูปร่าง รูปทรง แสงเงา และพื้นผิว ถ้านำจุดมาวางเรียงต่อกัน และทำซ้ำๆ จะเกิดเป็นเส้น หรือถ้านำจุดมาวางรวมกลุ่มกันให้เหมาะสม จะเกิดเป็นรูปร่าง รูปทรง พื้นผิว และแสงเงาได้
2. เส้น มีผลต่อการรับรู้และช่วยกระตุ้นให้เกิดอารมณ์และความรู้สึกต่างๆ เส้นเป็นพื้นฐานสำคัญของการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์ทุกแขนง โดยเฉพาะใช้ในการร่างภาพ เพื่อถ่ายทอดสิ่งที่มองเห็นหรือสิ่งที่จินตนาการสื่ออกมาเป็นภาพ
3. รูปร่าง รูปทรง เกิดจากการนำเอาเส้นในลักษณะต่างๆมาประกอบให้เป็นเรื่องราว ทั้งนี้ รูปร่างจะเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะ 2 มิติ คือ ความกว้างและความยาว ส่วนรูปทรงเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะเป็น 3 มิติ คือ ความกว้าง ความยาว และความลึก
.
4. น้ำหนักอ่อน - แก่ จำความเข้ม - ความอ่อนของสีและแสงเงาตามที่ประสาทตารับรู้เมื่อเทียบกับน้ำหนักของสีขาว - สีดำ เมื่อใช้น้ำหนักที่ต่างกันของสีและแสงเงา จะทำให้เกิดรูปลักษณะต่างๆ
5.พื้นที่ว่าง บริเวณที่เป็นความว่าง ไม่ใช่ส่วนที่เป็นรูปทรง หรือเนื้อหา การกำหนดพื้นที่ที่เหมาะสมจะช่วยทำให้ผลงานดูแล้วสบายตา ไม่อึดอัด หรืออ้างว้างโดดเดี่ยว
6. พื้นผิว พื้นผิวของวัตถุต่างๆ ที่เกิดจากธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น พื้นผิวของวัตถุที่มีคุณสมบัติแตกต่างกัน ย่อมให้อารมณ์และความรู้สึกที่ได้จากการมองเห็นมีความแตกต่างกันออกไปด้วย
7. สี ปรากฏการณ์ของแสงที่ตกกระทบกับวัตถุแล้วสะท้อนเข้าสู่ตาของมนุษย์ จึงทำให้มองเห็นเป็นสีต่างๆ ซึ่งสีจะปรากฏอยู่ในทุกสรรพสิ่ง มีอิทธิพลต่ออารมณ์และความรู้สึกของมนุษย์ ทั้งยังเป็นส่วนประกอบสำคัญที่ส่งผลให้ผลงานมีความงดงามอีกด้วย
การออกแบบ
การออกแบบ (Design) หมายถึง การวางแผน การกำหนดขั้นตอน วิธีการ การเลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ เพื่อสร้างสรรค์ผลงาน ถ่ายทอดความคิดและจินตนาการของตนให้ออกมาเป็นผลงานที่ผู้อื่นสามารถมองเห็นรับรู้ หรือสัมผัสได้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจต่อผลงานร่วมกัน ซึ่งการออกแบบที่ดีจะต้องคำนึงถึงหลักการสำคัญ 3 ประการ
1. ความเป้นเอกภาพ (Unity) เป็นการจัดระเบียบองค์ประกอบของทัสนธาตุให้เกิดรุปทรงที่รวมกลุ่มกันไม่แตกแยกออกจากกัน
2. ความกลมกลืน (Harmony) เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้ความรู้สึกสอดคล้อง และมีความสัมพันธ์ต่อกัน หรือเข้ากันได้เป็นอย่างดี
3. ความสมดุล (ฺBalance) เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้มีความเท่ากัน เสมอกัน มีน้ำหนักและแรงถ่วงทั้งด้านซ้ายและด้านขวาของผลงานที่เท่ากัน
1. สิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ป่าไม้ ภูเขา หาดทราย ทะเล ดอกไม้ น้ำตก เมฆ เป็นต้น
2. สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น อาคารบ้านเรือน ถนน ไฟฟ้า สวนสาธารณะ โบราณสถาน เป้นต้น
ซึ่งไม่ว่าจะเป็นสิ่งแวดล้อมประเภทใดก็ตาม ถ้าพิจารณาอย่างละเอียดถี่ถ้วนจะพบว่า สิ่งแวดล้อมดังกล่าวล้วนมีทัศนธาตุปรากฏอยู่ด้วยกันทั้งสิ้น แต่มีลักษณะที่แตกต่างกันออกไป เช่น ถนนที่ทอดยาวออกไปสุดสายตาจนเห็นเป็นจุดเล็กๆ ขอบฟ้าบริเวณชายทะเลที่เห็นกันเป็นเส้นโค้ง สีเขียวขจีของต้นหญ้า ผิวขรุขระของก้อนหิน เงาของต้นไม้ เป้นต้น ซึ่งศิลปินได้แบบอย่างมาจากธรรมชาติมาสร้างสรรค์เป็นผลงานทัศนศิลป์ โดยใช้องค์ไปกอบของทัศนธาตุนำมาออกแบบผสมผสานกันในลักษณะต่างๆ
ทัศนธาตุ (Visual Elements)
หมายถึง ส่วนประกอบของการมองเห็นซึ่งประกอบไปด้วยจุด เส้น รูปร่าง รูปทรง น้ำหนักอ่อน - แก่ พื้นที่ว่าง พื้นผิว และสี ในการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์แขนงใดก็ตาม ล้วนแต่ต้องใช้องค์ประกอบต่างๆ ดังกล่าวของทัสนธาตุ นำมาออกแบบจัดวางให้ผสมผสานกันตามหลักการออกแบบด้วยกันทั้งสิ้น
1. จุด เป็นส่วนที่เล็กที่สุดในผลงาน เป็นต้นกำเนิดของเส้น รูปร่าง รูปทรง แสงเงา และพื้นผิว ถ้านำจุดมาวางเรียงต่อกัน และทำซ้ำๆ จะเกิดเป็นเส้น หรือถ้านำจุดมาวางรวมกลุ่มกันให้เหมาะสม จะเกิดเป็นรูปร่าง รูปทรง พื้นผิว และแสงเงาได้
2. เส้น มีผลต่อการรับรู้และช่วยกระตุ้นให้เกิดอารมณ์และความรู้สึกต่างๆ เส้นเป็นพื้นฐานสำคัญของการสร้างสรรค์ผลงานทัศนศิลป์ทุกแขนง โดยเฉพาะใช้ในการร่างภาพ เพื่อถ่ายทอดสิ่งที่มองเห็นหรือสิ่งที่จินตนาการสื่ออกมาเป็นภาพ
3. รูปร่าง รูปทรง เกิดจากการนำเอาเส้นในลักษณะต่างๆมาประกอบให้เป็นเรื่องราว ทั้งนี้ รูปร่างจะเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะ 2 มิติ คือ ความกว้างและความยาว ส่วนรูปทรงเป็นเส้นโครงของวัตถุสิ่งของ มีลักษณะเป็น 3 มิติ คือ ความกว้าง ความยาว และความลึก
.
4. น้ำหนักอ่อน - แก่ จำความเข้ม - ความอ่อนของสีและแสงเงาตามที่ประสาทตารับรู้เมื่อเทียบกับน้ำหนักของสีขาว - สีดำ เมื่อใช้น้ำหนักที่ต่างกันของสีและแสงเงา จะทำให้เกิดรูปลักษณะต่างๆ
5.พื้นที่ว่าง บริเวณที่เป็นความว่าง ไม่ใช่ส่วนที่เป็นรูปทรง หรือเนื้อหา การกำหนดพื้นที่ที่เหมาะสมจะช่วยทำให้ผลงานดูแล้วสบายตา ไม่อึดอัด หรืออ้างว้างโดดเดี่ยว
6. พื้นผิว พื้นผิวของวัตถุต่างๆ ที่เกิดจากธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น พื้นผิวของวัตถุที่มีคุณสมบัติแตกต่างกัน ย่อมให้อารมณ์และความรู้สึกที่ได้จากการมองเห็นมีความแตกต่างกันออกไปด้วย
7. สี ปรากฏการณ์ของแสงที่ตกกระทบกับวัตถุแล้วสะท้อนเข้าสู่ตาของมนุษย์ จึงทำให้มองเห็นเป็นสีต่างๆ ซึ่งสีจะปรากฏอยู่ในทุกสรรพสิ่ง มีอิทธิพลต่ออารมณ์และความรู้สึกของมนุษย์ ทั้งยังเป็นส่วนประกอบสำคัญที่ส่งผลให้ผลงานมีความงดงามอีกด้วย
การออกแบบ
การออกแบบ (Design) หมายถึง การวางแผน การกำหนดขั้นตอน วิธีการ การเลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ เพื่อสร้างสรรค์ผลงาน ถ่ายทอดความคิดและจินตนาการของตนให้ออกมาเป็นผลงานที่ผู้อื่นสามารถมองเห็นรับรู้ หรือสัมผัสได้ เพื่อให้เกิดความเข้าใจต่อผลงานร่วมกัน ซึ่งการออกแบบที่ดีจะต้องคำนึงถึงหลักการสำคัญ 3 ประการ
1. ความเป้นเอกภาพ (Unity) เป็นการจัดระเบียบองค์ประกอบของทัสนธาตุให้เกิดรุปทรงที่รวมกลุ่มกันไม่แตกแยกออกจากกัน
2. ความกลมกลืน (Harmony) เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้ความรู้สึกสอดคล้อง และมีความสัมพันธ์ต่อกัน หรือเข้ากันได้เป็นอย่างดี
3. ความสมดุล (ฺBalance) เป็นการจัดองคืประกอบของผลงานให้มีความเท่ากัน เสมอกัน มีน้ำหนักและแรงถ่วงทั้งด้านซ้ายและด้านขวาของผลงานที่เท่ากัน
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น