การทำโหวด
วัสดุที่ใช้ทำโหวด
1. ไม้ไผ่เฮี้ย ไม้กู่แคน ต้องมีลักษณะเป็นท่อบาง ผิวสวยไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไป เพราะถ้าอ่อนเกินไปเวลาตากแดดเพื่อให้แห้งจะมีลักษณะเหี่ยวย่น ถ้าไม้แก่เกินไปจะมีลักษณะผิวหยาบ ไม่สวยงาม
2. ไม้ไผ่รวก ขนาดยาวไประมาณ 2 ปล้อง ใช้ทำแกนกลางโหวด
3. ขี้สูด เป็นตัวยึดไม้ลูกโหวดให้ติดกับแกนกลาง ทำจมูกโหวด และติดก้นท่อลูกโหวด
อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำโหวด
1.มีดตอก บางทีใช้มีดคัตเตอร์ จะต้องเป็นมีดที่มีความคมเป็นพิเศษ เพราะจะได้สะดวก และง่ายต่อการทำ
2. มีดอีโต้ (พร้า) เพื่อผ่า กรือ ตัดไม้ไผ่รวก
3. ไม้สำหรับปรับระดับเสียง ขนาดสอดเข้าไปในท่อของลูกโหวดที่ตัดเอาไว้ให้ได้ความยาวประมาณ 1 ฟุต (ให้ยาวเท่าลูกโหวด)
4. น้ำมันก๊าด สำหรับล้างทำความสะอาด
ขั้นตอนในการทำโหวด
1. นไม้ไผ่เฮี้ย ตามขนาดที่ต้องการ คัดเอาไว้ทำลูกโหวด โดยตัดเป็นท่อจำนวน 13 ท่อน หรือจำนวนท่อนตามที่ต้องการ (9 , 10 , 11 ,12) ลูกที่ยามที่สุดมีความยาวประมาณ 22 ซ.ม. ส่วนลูกอื่นๆมีความยาวลดหลั่นกันลงไปลูกละประมาณ 1 ซ.ม.
2. ตัดปลายลูกโหวด ในส่วนที่จะใช้เป่า โดยตัดเฉียงเอียงประมาณ 25 - 30 องศา ตัดให้ครบทุกลูก ดูให้เหมาะสม กลมกลืน ลาดเอียงให้พอดีกัน
3. นำขี้สูด อุดเข้าไปในท่อพอประมาณในส่วนล่างของลูกโหวด ถ้าต้องการเสียงสูงให้ใช้ไม้ดันขี้สูดสูงขึ้นด้านบนของลูกโหวด ตรงกันข้ามถ้าต้องการให้เสียงต่ำให้ดันขี้สูดต่ำลงใปส่วนล่างสุดของลูกโหวด เทียบระดับเสียงของลูกโหวด แต่ลละลูกให้ได้ตรงตามระดับเสียงที่ต้องการ ลูกที่ 1 (ยาวที่สุด) ถ้าต้องการทำโหวดเป็นลายน้อย ก็ให้เทียบเสียง ลา ถ้าต้องการทำโหวดเป็นลายใหญ่ ก็ให้เทียบเป็นเสียง มี โดยเทียบเสียงกับเปียโน หรือ คีย์บอร์ด เป็นต้น
4. ปรับระดับเสียงของลูกโหวดให้ได้ระดับเสียงตามต้องการจนครบทุกลูก
5. เหลาไม้ไผ่รวกที่เตรียมไว้ เพื่อใช้ทำเป็นแกนกลางของโหวด
6. นำขี้สูดมาติดส่วนหัวและรอบๆแกนกลาง โดยเฉพาะในส่วนหัวให้ได้ขนาดที่เหมาะสำหรับการเป่า โดยติดขี้สูดให้เต็มหน้าตัดของไม้แกนกลาง และแต่งให้นูนคล้ายหมวกเรียกว่า จมูกโหวด เพื่อให้เกิดความลาดในการส่งลมที่เป่าผ่านเข้าไปในท่อลูกโหวด จนทำให้เกิดเสียงดังดี การตบแต่งหัวโหวด จะใช้ไม้ไผ่หัวคมแบนขนาดประมาณ 1 ซ.ม ยาวประมาณ 15 ซ.ม
7.ตบแต่งส่วนหัวที่พอกด้วยขี้สูด ให้ลมผ่านเข้าไปในท่อโหวดได้สะดวก และควรใช้พลาสติกรองทับบนขี้สูดอีกที เพื่อความลื่น ป้องกันขี้สูดติดค่งวาลาเปล่า
. 8.นำลูกโหวดที่ทเียบและปรับระดับเสียงไว้แล้วมาวางทับขี้สูดเข้ากับแกนกลาง โดยเริ่มจากลูกที่ 1
(เสียง ลา หรือ มี ตามลายที่ต้องการจะทำ) และลูกต่อๆไปจนครบทุกลูก
9. จัดตกแต่งลูกโหวดแต่ละลูกให้สวยงาม พร้อมที่จะใช้งาน ส่วนแหล่งผลิตโดหวดที่มีคุณภาพ เป็นที่ยอมรับ คือ ดหวดจากอำเภอหนองพอก จังหวัดร้อยเอ็ด โดย อ.ทรงศักศิ์ ประทุมศิลป์ ต้นแบบของโหวดที่ใช้เป่าปัจจุบัน
1. ไม้ไผ่เฮี้ย ไม้กู่แคน ต้องมีลักษณะเป็นท่อบาง ผิวสวยไม่อ่อนหรือแก่จนเกินไป เพราะถ้าอ่อนเกินไปเวลาตากแดดเพื่อให้แห้งจะมีลักษณะเหี่ยวย่น ถ้าไม้แก่เกินไปจะมีลักษณะผิวหยาบ ไม่สวยงาม
2. ไม้ไผ่รวก ขนาดยาวไประมาณ 2 ปล้อง ใช้ทำแกนกลางโหวด
3. ขี้สูด เป็นตัวยึดไม้ลูกโหวดให้ติดกับแกนกลาง ทำจมูกโหวด และติดก้นท่อลูกโหวด
อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำโหวด
1.มีดตอก บางทีใช้มีดคัตเตอร์ จะต้องเป็นมีดที่มีความคมเป็นพิเศษ เพราะจะได้สะดวก และง่ายต่อการทำ
2. มีดอีโต้ (พร้า) เพื่อผ่า กรือ ตัดไม้ไผ่รวก
3. ไม้สำหรับปรับระดับเสียง ขนาดสอดเข้าไปในท่อของลูกโหวดที่ตัดเอาไว้ให้ได้ความยาวประมาณ 1 ฟุต (ให้ยาวเท่าลูกโหวด)
4. น้ำมันก๊าด สำหรับล้างทำความสะอาด
ขั้นตอนในการทำโหวด
1. นไม้ไผ่เฮี้ย ตามขนาดที่ต้องการ คัดเอาไว้ทำลูกโหวด โดยตัดเป็นท่อจำนวน 13 ท่อน หรือจำนวนท่อนตามที่ต้องการ (9 , 10 , 11 ,12) ลูกที่ยามที่สุดมีความยาวประมาณ 22 ซ.ม. ส่วนลูกอื่นๆมีความยาวลดหลั่นกันลงไปลูกละประมาณ 1 ซ.ม.
2. ตัดปลายลูกโหวด ในส่วนที่จะใช้เป่า โดยตัดเฉียงเอียงประมาณ 25 - 30 องศา ตัดให้ครบทุกลูก ดูให้เหมาะสม กลมกลืน ลาดเอียงให้พอดีกัน
3. นำขี้สูด อุดเข้าไปในท่อพอประมาณในส่วนล่างของลูกโหวด ถ้าต้องการเสียงสูงให้ใช้ไม้ดันขี้สูดสูงขึ้นด้านบนของลูกโหวด ตรงกันข้ามถ้าต้องการให้เสียงต่ำให้ดันขี้สูดต่ำลงใปส่วนล่างสุดของลูกโหวด เทียบระดับเสียงของลูกโหวด แต่ลละลูกให้ได้ตรงตามระดับเสียงที่ต้องการ ลูกที่ 1 (ยาวที่สุด) ถ้าต้องการทำโหวดเป็นลายน้อย ก็ให้เทียบเสียง ลา ถ้าต้องการทำโหวดเป็นลายใหญ่ ก็ให้เทียบเป็นเสียง มี โดยเทียบเสียงกับเปียโน หรือ คีย์บอร์ด เป็นต้น
4. ปรับระดับเสียงของลูกโหวดให้ได้ระดับเสียงตามต้องการจนครบทุกลูก
5. เหลาไม้ไผ่รวกที่เตรียมไว้ เพื่อใช้ทำเป็นแกนกลางของโหวด
6. นำขี้สูดมาติดส่วนหัวและรอบๆแกนกลาง โดยเฉพาะในส่วนหัวให้ได้ขนาดที่เหมาะสำหรับการเป่า โดยติดขี้สูดให้เต็มหน้าตัดของไม้แกนกลาง และแต่งให้นูนคล้ายหมวกเรียกว่า จมูกโหวด เพื่อให้เกิดความลาดในการส่งลมที่เป่าผ่านเข้าไปในท่อลูกโหวด จนทำให้เกิดเสียงดังดี การตบแต่งหัวโหวด จะใช้ไม้ไผ่หัวคมแบนขนาดประมาณ 1 ซ.ม ยาวประมาณ 15 ซ.ม
7.ตบแต่งส่วนหัวที่พอกด้วยขี้สูด ให้ลมผ่านเข้าไปในท่อโหวดได้สะดวก และควรใช้พลาสติกรองทับบนขี้สูดอีกที เพื่อความลื่น ป้องกันขี้สูดติดค่งวาลาเปล่า
. 8.นำลูกโหวดที่ทเียบและปรับระดับเสียงไว้แล้วมาวางทับขี้สูดเข้ากับแกนกลาง โดยเริ่มจากลูกที่ 1
(เสียง ลา หรือ มี ตามลายที่ต้องการจะทำ) และลูกต่อๆไปจนครบทุกลูก
9. จัดตกแต่งลูกโหวดแต่ละลูกให้สวยงาม พร้อมที่จะใช้งาน ส่วนแหล่งผลิตโดหวดที่มีคุณภาพ เป็นที่ยอมรับ คือ ดหวดจากอำเภอหนองพอก จังหวัดร้อยเอ็ด โดย อ.ทรงศักศิ์ ประทุมศิลป์ ต้นแบบของโหวดที่ใช้เป่าปัจจุบัน
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น