ลักษณะรูปแบบงานทัศนศิลป์ของชาติ

          งานทัศนศิลป์ของชาติ   หมายถึง ศิลปะที่ถูกถ่ายทอดและสร้างขึ้นโดยช่างจากราชสำนักหรือช่างหลวง  โดยมีรูปแบบที่แตกต่างกันไปตามลักษณะของการใช้สื่อ  วัสดุ กรรมวิธี  ช่วงเวลา  และพัฒนาการทางศิลปะในแต่ละยุคสมัย  ที่มีลักษณะและรูปแบบในอุดมคติ  ล้วนสะท้อนให้เห็นถึงเอกลักษณ์ของความเป็นไทย  ซึ่งสามารถวิเคราะห์ได้จากผลงานทัศนศิลป์แต่ละประเภท  ดังนี้

       1.จิตรกรรม     คือ การแสดงออกด้วยการใช้สี โดยทั่วไปมีลักษณะทางกายภาพเป็น 2 มิติ การแสดงออกของผลงานจะใช้สีหรือทำด้วยกรรมวิธีอื่นๆ ให้เกิดภาพลนแผ่นวัสดุหรือบนพื้นผิวของวัสดุ  อาคารสถานที่  มิติลึกหรือระยะของภาพที่ปรากฏในงานจิตรกรรมมักจะเป็นมิติลวง

         1.1) ลักษณะของจิตรกรรมไทย  ในสมัยโบราณงานจิตรกรรมหรือภาพเขียนสีของไทยจะนิยมเขียนขึ้น เพื่อเป็นพุทธบูชาตามผนังโบสถ์  วิหาร ศาลาการเปรียญ ในคูหาองค์พระปรางค์ พระสถูปเจดีย์  และที่ผนังถ้ำ มีจุดประสงค์เพื่อต้องการเล่าเรื่องพุทธประวัติหรือเรื่องราวทางศาสนาด้วยภาพ

         1.2) ประเภทของจิตรกรรมไทย   แสดงภาพด้วยการวาดเส้นและระบายสี  ลงบนแผ่นผิวเรียบ รูปทรงที่ประกอบจากเส้นสีบนแผ่นผิวเรียบ  ซึ่งมีเนื้อที่เพียงความกว้างและความยาว เช่น เขียนไว้บนผนัง เรียกว่า จิตรกรรมฝาผนัง   เขียนบนผิวผืนผ้า  เรียกว่า  พระบฏ  เขียนบนกระดาษทับซ้อน  เรียกว่า  จิตรกรรมสมุดภาพ   เป็นต้น

     2.ประติมากรรม   คือ งานทัศนศิลป์ที่แสดงด้วยรูปทรงที่มีลักษณะทางความงาม  มีคุณสมบัติในการสะเทือนอารมณ์หรือกระตุ้นความคิด  โดยทั่วไปเป็นภาพแบบ 3 มิติ  คือ มีความกว้าง  ความยาว  และความหนา  อาจผลิตด้วยวิธีการปั้น  การหล่อ การแกะสลัก  ซึ่งรู้จักกันในชื่อของรูปปั้น  รูปหล่อ รูปแกะสลัก  เป็นต้น

       2.1) ลักษณะของประติกรรมไทย  เป็นทัศนศิลป์แขนงหนึ่งที่เกี่ยวข้องทั้งทางตรงและทางอ้อมกับงานสถาปัตยกรรมที่เกี่ยวข้องโดยตรง ได้แก่ ประติมากรรมที่สร้างขึ้นเพื่อการตกแต่งสถาปัตยกรรม เช่น ลวดลายประดับต่างๆ  ที่เกี่ยวข้องทางอ้อม ได้แก่ ประติมากรรมที่มีคุณสมบัติเฉพาะที่มีความสมบูรณ์ในตัวเอง  ทั้งด้านเนื้อหา รูปทรง และการแสดงออก  เช่น พระพุทธรูปที่ประดิษฐานอยู่ภายในพระอุโบสถ วิหาร เป็นต้น

      2.2) ประเภทของประติกรรมไทย  เป็นผลงานศิลปกรรมแขนงหนึ่งที่เกิดขึ้นที่เกิดขึ้นจากฝีมือ  ความคิด และความสามารถของคนไทย  สร้างขึ้นด้วยวัตถุประสงค์ต่างกัน เช่น ความศรัทธาต่อศาสนา  ความเชื่อทางไสยศาสตร์ ขนบธรรมเนียมประเพณี  ตลอดจนสร้างขึ้นตามคตินิยมของชุมชนหรือท้องถิ่น

        ประติมากรรมแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ตามมิติสัมผัส  คือ รูปทรงนูนขึ้นจากแผ่นหลังเล็กน้อย  เรียกว่า ประติมากรรมนูนต่ำ หากรูปทรงนูนขึ้นจากแผ่นหลังมาก  แต่ยังติดอยู่บนแผ่นหลัง เรียกว่า  ประติมากรรมนูนสูง   ชนิดสุดท้าย คือ ประติมากรรมที่ไม่ติดอยู่กับแผ่นหลัง  สามารถดุประติมากรรมชนิดนี้ได้โดยรอบ เรียกว่า  ประติมากรรมแบบลอยตัว

นูนต่ำ

นูนสูง

ลอยตัว

      3.สถาปัตยกรรม   คืองานทัศนศิลป์การก่อสร้างซึ่งความงามเกิดจากลักษณะรูปทรง  การจัดที่ว่างทั้งภายนอกและภายในเป็นงานประเภท 3 มิติ เช่นเดียวกับประติมากรรม  แต่ต่างกันตรงที่สถาปัตยกรรมเป็นสิ่งสร้างขึ้นด้วยวิธีการก่อสร้าง และไม่นิยมสร้างรูปทรงเลียนแบบสิ่งมีชีวิต  จุดประสงค์ในการสร้างเพื่อการใช้สอยเป็นหลัก  สถาปัตยกรรมที่ถึงพร้อมด้วยคุณลักษณะทางทัศนศิลป์จะเป็นงานศิลปะแท้ที่สร้างความประทับใจแก่ผู้ชมได้ เช่น วัดพระศรีรัตนศาสดาราม  พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เป็นต้น

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม 

พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท

         3.1) ลักษณะของสถาปัตยกรรมไทย   ไทยเป็นชาติที่มีวัฒนธรรมในการสร้างอาคารที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะมาตั้งแต่โบราณ ดังจะเห็นได้จากสิ่งก่อสร้างต่างๆ เช่น ปราสาท สถูป เจดีย์ ปรางค์ โบสถ์ วิหาร  บ้านเรือน เป็นต้น  ซึ่งอิทธิพลที่ทำให้เกิดลักษณะเฉพาะทางสถาปัตยกรรมไทยนั้น ได้แก่ อิทธิพลทางด้านศาสนาและวัฒนธรรมตลอดจนอิทธิพลทางด้านสภาพดิน ฟ้า อากาศ และวัสดุที่ใช้ในการก่อสร้าง  นอกจากนี้ จะเห็นได้ว่าลักษณะรูปแบบของสถาปัตยกรรมไทยประเภทที่ได้รับอิทธิพลทางศาสนาและวัฒนธรรม ได้แก่ สถูป เจดีย์ พระปรางค์ เป็นต้น  รูปแบบจะมีการเปลี่ยนแปลงมากกว่าสถาปัตยกรรมที่สร้างให้สอดคล้องกับสภาพดิน ฟ้า อากาศ เช่น อาคาร บ้านเรือน ทั้งนี้เนื่องจากอิทธิพลทางศาสนาและวัฒนธรรม ประเทศไทยได้รับอิทธิพลจากหลายแหล่งจึงทำให้รูปแบบสถาปัตยกรรมทางศาสนา มีลักษณะหลากหลายตามแหล่งที่มาด้วย

        3.2) ประเภทของสถาปัตยกรรม สามารถจำแนกได้เป็น 2 ประเภท ตามลักษณะการใช้พื้นที่ ได้แก่

            - สถาปัตยกรรมแบบเปิด  ซึ่งหมายถึง สิ่งก่อสร้างที่ใช้ประโยชน์จากพื้นที่ภายใน สามารถเข้าไปอยู่อาศัยในตัวอาคารได้ เช่น โบสถ์ วิหาร บ้านเรือน เป็นต้น

โบสถ์

วิหาร วัดภูก้อน

บ้านทรงไทย

           - สถาปัตยกรรมแบบปิด   เป็นสิ่งก่อสร้างที่ไม่ได้เว้นที่ว่างภายในตัวอาคารสำหรับเข้าไปอยู่อาศัย ส่วนใหญ่จะมีรูปทรงเป็นแท่ง เป็นก้อนทึบตัน เช่น  เจดีย์ พระปรางค์ อนุสาวรีย์

เจดีย์

พระปรางค์

อนุสาวรีย์