สาระดนตรี

                                                       แสงและเงา (Light & Shade) เป็นองค์ประกอบของศิลป์ที่อยู่คู่กัน            -    แสงเมื่อส่องกระทบ   กับวัตถุจะทำให้เกิดเงา               -   แสงและเงา เป็นตัวกำหนดระดับของค่าน้ำหนัก               -    ความเข้มของเงาจะขึ้นอยู่กับความเข้มของแสง              -    ในที่ที่มีแสงสว่างมาก เงาจะเข้มขึ้น   และในที่ที่มีแสงสว่างน้อย เงาจะไม่ชัดเจน            -    ในที่ที่ไม่มีแสงสว่างจะไม่มีเงา            -    และเงาจะอยู่ในทางตรงข้ามกับแสงเสมอ                      ค่าน้ำหนักของแสงและเงาที่เกิดบนวัตถุ    สามารถจำแนกเป็นลักษณะที่ ต่าง ๆ ได้ดังนี้                       1 .   แสงสว่างที่สุด ( HIGH LIGHT ) เป็นบริเวณที่วัตถุกระทบแสงโดยตรง ทำให้ส่วนนั้นมีน้ำหนักอ่อนที่สุด ถ้าวัตถุเป็นสีขาวบริเวณนั้นจะปล่อยว่าง ไม่ต้องลงเงาก็ได้                           2 .   แสงสว่าง ( LIGHT ) เป็นบริเวณที่ไม่ถูกแสงโดยตรง แต่มีบางส่วนที่ได้รับอิทธิพลจากแสง การลงน้ำหนักบริเวณนี้ต้องให้อ่อนจางแต่แก่กว่าบริเวณแสงสว่างที่สุดเล็กน้อย            

                               รูปร่างและรูปทรง Shape & Form                         รูปร่าง ( Shape ) คือ รูปแบน ๆ มี 2 มิติ มีความกว้างกับความยาวไม่มีความหนา เกิดจากเส้นรอบนอกที่แสดงพื้นที่ขอบเขตของรูปต่าง ๆ เช่น รูปวงกลม   รูปสามเหลี่ยม หรือ รูปอิสระที่แสดงเนื้อที่ของผิวที่เป็นระนาบมากกว่าแสดงปริมาตรหรือมวล                         รูปทรง ( Form ) คือ รูปที่ลักษณะเป็น 3 มิติ โดยนอกจากจะแสดงความกว้าง    ความยาวแล้ว ยังมีความลึก หรือความหนา นูน ด้วยเช่น รูปทรงกลม   ทรงสามเหลี่ยม ทรงกระบอก เป็นต้น ให้ความรู้สึกมีปริมาตร   ความหนาแน่น มีมวลสาร ที่เกิดจากการใช้ค่าน้ำหนัก หรือการจัดองค์ประกอบของรูปทรง หลายรูปรวมกัน         รูปร่างและรูปทรงที่มีอยู่ในงานศิลปะมี   3  ลักษณะ คือ                  1. รูปเรขาคณิต ( Geometric Form )   มีรูปที่แน่นอน มาตรฐาน สามารถวัดหรือคำนวณได้ง่าย มีกฎเกณฑ์ เกิดจากการสร้างของมนุษย์ เช่น รูปสี่เหลี่ยมรูปวงกลม รูปวงรี นอกจากนี้ยังรวมถึงรูปทรงของสิ่งที่มนุษย์ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นอย่างมีแบบแผน   แน่นอน   เช่น รถยนต์    เครื่องจักรกล    เครื่องบิน   สิ่งของเคร

  องค์ประกอบของทัศนธาตุ จุดและเส้น องค์ประกอบของทัศนธาตุ รูปร่างและรูปทรง (Shape & Form) องค์ประกอบของทัศนธาตุ แสงและเงา (Light & Shade)

            ทัศนธาตุมีองค์ประกอบที่สำคัญ  ดังต่อไปนี้       1. จุด  (Dot,Point)      เป็นทัศนธาตุอันดับแรกของงานทัศนศิลป์  จุกเป็นส่วนที่มีขนาดเล็กที่สุดของงานศิลปะ  เมื่อนำเอาจุดจำนวนมากๆ มาเรียงต่อเนื่องกันและทำซ้ำๆกัน  ก็จะทำให้เกิดเป็นเส้น  ถ้าจัดรวมกลุ่มกันจะกลายเป็นรูปร่าง  รูปทรงลักษณะผิว  น้ำหนักอ่อน - แก่  แสง - เงา จุดจึงเป็นทัศนธาตุที่สามารถนำมาสร้างสรรค์งานศิลปะได้  ซึ่งเราสามารถพบเห็นจุดในลักษณะต่างๆ  ปรากฏอยู่ในผลงานจิตรกรรมอยู่เสมอ        จุดสามารถเกิดขึ้นได้ 2 ลักษณะคือ         1) จุดที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ  เช่น จุดลายของผีเสื้อ  แมลงต่างๆ เปลือกหอย พืช  ใบไม้  เปลือกไม้  ผลไม้ เป็นต้น       2)จุดที่มนุษย์สร้างขึ้น  เช่น  การกด  การจิ้ม  การกระแทกลงบนพื้นรองรับด้วยวัสดุ อุปกรณ์ต่างๆ  เช่น  ปากกา  ดินสอ  พู่กัน  กิ่งไม้  และของปลายแหลมทุกชนิด           วิธีการสร้างภาพโดยใช้จุด     1. เลือกเรื่องและเนื้อหาที่สนใจ     2. ออกแบบเพื่อสื่อความหมายตามเนื้อหา     3. ร่างภาพเป็นลายเส้นด้วยดินสอร่างภาพ     4. กำหนดพื้นที่การใช้จุด โดยคำนึงถึงน้ำหนักแสงและเงาของภาพ กระจ