องค์ประกอบของทัศนธาตุ แสงและเงา (Light & Shade)

                                  

                    แสงและเงา (Light & Shade) เป็นองค์ประกอบของศิลป์ที่อยู่คู่กัน

           -  แสงเมื่อส่องกระทบ กับวัตถุจะทำให้เกิดเงา   

           -  แสงและเงา เป็นตัวกำหนดระดับของค่าน้ำหนัก  

           -  ความเข้มของเงาจะขึ้นอยู่กับความเข้มของแสง 

           -  ในที่ที่มีแสงสว่างมาก เงาจะเข้มขึ้น  และในที่ที่มีแสงสว่างน้อย เงาจะไม่ชัดเจน

           -  ในที่ที่ไม่มีแสงสว่างจะไม่มีเงา

           -  และเงาจะอยู่ในทางตรงข้ามกับแสงเสมอ 

                   ค่าน้ำหนักของแสงและเงาที่เกิดบนวัตถุ   สามารถจำแนกเป็นลักษณะที่ ต่าง ๆ ได้ดังนี้

                     1.  แสงสว่างที่สุด ( HIGH LIGHT ) เป็นบริเวณที่วัตถุกระทบแสงโดยตรง ทำให้ส่วนนั้นมีน้ำหนักอ่อนที่สุด ถ้าวัตถุเป็นสีขาวบริเวณนั้นจะปล่อยว่าง ไม่ต้องลงเงาก็ได้

                         2.  แสงสว่าง ( LIGHT ) เป็นบริเวณที่ไม่ถูกแสงโดยตรง แต่มีบางส่วนที่ได้รับอิทธิพลจากแสง การลงน้ำหนักบริเวณนี้ต้องให้อ่อนจางแต่แก่กว่าบริเวณแสงสว่างที่สุดเล็กน้อย

                3.  เงา ( DARK ) เป็นบริเวณที่ได้รับอิทธิพลของแสงน้อยมาก ซึ่งเงาบริเวณนี้จะต้องแรเงาให้มีน้ำหนักเข้มกว่าบริเวณแสงสว่างพอประมาณ พอที่จะแยกแสงและเงาออกจากกันได้

                4.  เงามืด ( DARKEST ) เป็นบริเวณที่ไม่ได้รับอิทธิพลของแสงจึงต้องแรเงาด้วยน้ำหนักที่เข้มกว่าบริเวณอื่นๆ ทั้งหมดของวัตถุ

                  5.  แสงสะท้อน ( REFLECTED LIGHT ) เป็นบริเวณของวัตถุที่ไม่ได้กระทบแสงโดยตรง หากอยู่ในตำแหน่งที่เป็นเงาแต่ถูกแสงสะท้อนจากวัตถุที่อยู่ใกล้ๆ กันมากระทบ น้ำหนักของบริเวณนี้จะอ่อนกว่าบริเวณที่เป็นเงา ค่าของแสงสะท้อนจะให้ความรู้สึกในภาพมีมิติ มีมวลสาร มีชีวิตชีวา ดูเหมือนมีอากาศอยู่รอบๆ

              6.  เงาตกทอด ( CAST SHADOW ) เป็นบริเวณที่เงาของวัตถุนั้นๆ ทอดไปตามพื้นที่รองรับวัตถุ โดยจะมีน้ำหนักแก่กว่าบริเวณแสงสะท้อน ขนาดและรูปร่างของเงาตกทอดจะขึ้นอยู่กับทิศทางของแสง รูปร่างของวัตถุและพื้น

            หน้าที่ของน้ำหนัก ในการวาดเขียนจำแนกออกได้ ดังนี้

       1.  ให้ความแตกต่างระหว่างรูปทรงกับพื้นที่ หรือรูปทรงกับที่ว่าง

       2.  ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหวต่อการนำสายตาผู้ดู

       3.  ให้ความเป็น 2 มิติ หรือ 3 มิติแก่รูปทรง

       4.  ให้ความรู้สึกในภาพ ด้วยการประสานกันของน้ำหนักให้ความลึกแก่ภาพ

          แสงแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

            1) แสงจากธรรมชาติ  เช่น  แสงจากดวงอาทิตย์  แสงจากดวงจันทร์ แสงจากฟ้าร้องฟ้าผ่า เป็นต้น

2)              2) แสงที่มนุษย์ประดิษฐ์ขึ้น  เช่น  แสงจากหลอดไฟ  แสงจากเทียนไข   เป็นต้น 

             

                 เงาแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ คือ

    

             1)    เงาในตัว   คือ  เงาที่เกิดขึ้นภายในตัววัตถุ

             2)    เงาตกทอด   คือ  เงาของวัตถุที่เกิดบนพื้นหรือพาดบนวัตถุอื่นที่รองรับ