ความสัมพันธ์ระหว่างนาฏศิลป์กับวรรณคดีไทย

     การแสดงนาฏศิลป์ไทยแต่ละประเภทมีความแตกต่างกันการแสดงบางชุดจะมีหรือไม่มีบทร้องก็ได้ ซึ่งบทร้องนั้นอาจเป็นบทที่แต่งขึ้นใหม่หรือนำมากวรรณคดี โดยเฉพาะการแสดงโขนและละครซึ่งเป็นการที่เป็นเรื่องราว ดังนั้นการแสดงโขนและละครจึงมีความสัมพันธ์กับวรรณคดี  เช่น  เรื่องรามเกียรติ์  อิเหนา พระอภัยมณี ขุนช้างขุนแผนและพระลอ 

             การแต่งบทประพันธ์ในเรื่องต่างๆยังแสดงถึงภูมิปัญญา ความเป็นเจ้าบทเจ้ากลอนในการพรรณนาของผู้ประพันธ์  ทำให้เห็นภาพได้อย่างชัดเจน เช่นในเรื่องอิเหนา  ได้บรรยายสภาพบ้านเมืองของกรุงเทพมหานครไว้ดังนี้

                                  ท่ามกลางทางท้องสถลมาศ              ลำดับดาดอิฐแผ่นแน่นหนา

                     บ้านช่องสองข้างมรรคา                                  ล้วนเคหาหน้าถั่งนั่งร้าน

                    เหล่าพวกกรมท่าเจ้าภาษี                                มั่งมีสมบัติพัสถาน

                     เรือนริมรัถยาฝากกระดาน                              ตึกกว้างบ้านขุนนางนองเนือง

                    สุเหร่าเรียงเคียงคั่นปั้นหยา                             ก่อผนังหลังคามุงกระเบื้อง

                  ศาลเทพารักษ์หลักเมือง                                  นับถือลือเลื่องทั้งกรุงไกร

                  เสาชิงช้าอาวาสวัดพราหมณ์                           ทำตามประเพณีพิธีไสย

                  หอกลองอยู่กลางเวียงชัย                                แม้เกิดไฟไพรีตีสัญญา

                 สะพานช้างทางข้ามคชสาร                             ก่ออิฐปูกระดานไม้หนา

                 คลองหลอดแลลิ่วสุดตา                                  น้ำลงคงคาไม่ขาดเคือง

                  นาวาค้าขายพายขึ้นล่อง                                 ตามแม่น้ำลำคลองแน่นเนื่อง

                แพจอดตลอดท่าหน้าเมือง                              นองเนืองเป็นขนัดในนที